Kucharczuk - biografia

Kucharczuk - biografia, Starodruki

Jak córka chłopa z Wasylowa Małego została Pierwszą Damą ZSRR...

Dzieciństwo i młodość

Nina Pietrowna Chruszczowa (Нина Петровна Хрущёва), z domu Kucharczuk, urodziła się w 14 kwietnia 1900 r. w miejscowości Wasylów Mały. W tamtym czasie wieś należała do chełmskiej guberni carskiej Rosji, a dziś znajduje się w gminie Telatyn, w powiecie tomaszowskim. Kiedy Nina była dzieckiem, rodzina Kucharczuków była typową dla tych stron rodziną ukraińskich chłopów, czyli tradycyjną, chrześcijańską i niezbyt zamożną.  Składa się ona z Petra i Kateryny Kucharczuków oraz dwójki dzieci – Niny oraz Iwana, urodzonego w 1903 roku. Kiedy dzieci były małe, Petro Kucharczuk trafił do rosyjskiej armii i brał udział w wojnie z Japonią w 1904 roku. Mama Kateryna, zd. Bodnarczuk, pochodziła również z chłopskiej rodziny z sąsiednich Nowosiółek.

We wsi była drewniana cerkiew i carska szkoła, w której naukę Nina rozpoczęła w 1909 roku. W tej szkole wiejski nauczyciel zauważył, że jest ona zdolnym dzieckiem i jej rodzicom poradził, aby wysłali ją do miasta w celu dalszej nauki.

Brat Petra, Kondrat, pracował jako konduktor w Lublinie i ojciec postanowił powierzyć Ninę opiece jego rodziny. W 1912 r. rozpoczęła ona naukę w lubelskim gimnazjum. Rok później wujek Kondrat został przeniesiony do Chełma. Zabrał ze sobą Ninę i odtąd uczęszczała do gimnazjum w Chełmie. Pierwsza wojna światowa zastała ją w Wasylowie, gdzie przebywała na wakacjach. Wspominała później austriackich żołnierzy, których przepędziło rosyjskie wojsko. Być może wydarzenie, o którym pisała, ma związek z bitwą 30 sierpnia 1914 roku pod sąsiednim Poturzynem. Zaraz po tym wydarzeniu, w jesieni 1914 roku Rosjanie rozpoczęli ewakuację ludności cywilnej z terenów walk. Ludność ewakuowała się w głąb rosyjskiego imperium. Rodzina Kucharczuków znalazła się w okolicach Saratowa. Ojciec Niny, Petro, służył w oddziale rosyjskiej armii na zapleczu frontu, a mama Kateryna została kucharką w sztabie dowództwa tego oddziału. Stamtąd Nina trafiła do Odessy, do maryjnej szkoły dla dziewcząt, która została ewakuowana z Chełma. Po zakończeniu działań wojennych rodzice wrócili do Wasylowa, a Nina pozostała w odeskiej szkole, którą ukończyła w 1919 roku. Przez krótki czas pracowała w kancelarii tej szkoły. Na początku 1920 roku wstąpiła do partii bolszewików, a w czerwcu tegoż roku została wysłana z polecenia partii na polski front. Jako osoba znająca języki ukraiński i polski, jeździła po wsiach i prowadziła agitację na rzecz Związku Radzieckiego, opowiadając ludności o życiu w tym państwie. Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej wróciła z Armią Czerwoną do Moskwy. Tam przez krótki czas studiowała na Komunistycznym Uniwersytecie im. Swierdłowa.

Spotkanie z Chruszczowem

Nina Kucharczuk i Nikita Chruszczow ok. 1924 roku.

Jesienią 1922 roku Nina została skierowana do dzisiejszego Doniecka (ówczesna nazwa miasta to Józowka), gdzie została wykładowcą ekonomii w partyjnej szkole. Właśnie w tej szkole po raz pierwszy spotkała swojego przyszłego męża, Nikitę Siergiejewicza Chruszczowa, który był wtedy był wdowcem z dwójką dzieci. Jego poprzednia żona zmarła na tyfus w 1919 roku. Oficjalnie Nina związała się z Chruszczowem w 1924 roku. W 1927 r. młoda rodzina zamieszkała w Kijowie, gdzie dwa lata później urodziła się ich pierwsza córka, Rada. Kolejne dzieci Niny i Nikity to Sergiej (ur. 1935) i Elena (ur. 1937 r.). Do wybuchu wojny rodzina Chruszczowów mieszkała w Kijowie. Nikita piął się na szczyty komunistycznej władzy, a Nina pracowała jako wykładowca ekonomii na partyjnych uniwersytetach. Zajmowała się także nauką języków: angielskiego i francuskiego.

Nina z córkami Radą i Leną (z lewej). Lata 40-te

Wizyta w Wasylowie Małym w 1939 roku

W napisanych pod koniec życia wspomnieniach, Nina Kucharczuk opisała początek wojny w 1939 roku. Chruszczow został wówczas I sekretarzem USRR oraz członkiem Rady Wojennej Kijowskiego Specjalnego Okręgu Wojskowego. W czasie podziału Polski pomiędzy ZSRR i Niemcy poinformował on Ninę, że jej rodzinna wieś zostanie włączona do III Rzeszy. Polecił żonie, aby udała się do Lwowa, a stamtąd w asyście radzieckich wojskowych będzie mogła ewakuować rodziców do ZSRR.

Wizyta Niny wraz z wojskowymi wzbudziła niemałe poruszenie w okolicy. Jak sama pisze: "Zbiegło się dużo ludzi, aby popatrzeć na mnie i usłyszeć nowości. Nikt nie chciał uwierzyć, że wieś zostanie oddana Niemcom." Pojawił się też miejscowy sekretarz nowej, radzieckiej władzy. Nie dowierzał on nowoprzybyłym i chciał ich aresztować jako szpiegów i prowokatorów. Następnego dnia rodzice Niny oraz brat z całą rodziną załadowali się na ciężarówkę, pożegnali z sąsiadami  i wyjechali do Kijowa.

Wizyta żony Chruszczowa często pojawiała się w opowieściach mieszkańców okolic Telatyna.

Pierwsza Dama Związku Radzieckiego

We wrześniu 1953 roku, pół roku po śmierci Stalina, Nikita Chruszczow zostaje przywódcą Związku Radzieckiego, a Nina staje się Pierwszą Damą sowieckiego imperium. W historii zapisuje się jako pierwsza żona przywódcy ZSRR, którą ten zabiera na zagraniczne wyjazdy. Świat po raz pierwszy widzi żonę radzieckiego lidera. Swoim wyglądem i ubiorem odstawała ona od pierwszych dam Zachodu i podśmiewywano się, że wygląda jak prosta, radziecka gospodyni. Jednak Nina była znacznie bardziej wykształcona od swojego męża. Władała ona pięcioma językami. Oprócz jezyka rosyjskiego ojczystego ukraińskim i polskiego, znała także francuski i angielski, co znacznie ułatwiało jej przebywanie wśród zachodniej elity. Istnieją wspomnienia o tym, że jej wiedzą z zakresu zagadnień ekonomii zdziwiony był sam Rockefeller. Co do języka polskiego, to wnuk Chruszczowów wspomina w jednym z wywiadów, że na daczy dziadków zawsze leżała aktualna "Trybuna Ludu".

W życiu prywatnym Chruszczowów, Nina miała spory wpływ na decyzje swojego męża. Starała się m. in. przekonać go do przejmowania amerykańskiego doświadczenia w gospodarce. Nigdy nie zapomniała o swoich korzeniach. Spotykała się z ukraińskimi działaczami kulturalnymi, artystami. Przekonywała Chruszczowa do konieczności podtrzymywania tej sfery. Po latach dzieci Chruszczowów opowiedzą o tym jak Nina starała się zrobić z Nikity Ukraińca. Dzięki niej zaczął on czasem wkładać ludową wyszywankę, umiał śpiewać ukraińskie piosenki i tańczyć ludowy ukraiński taniec – Hopak. W kuchni Chruszczowów pojawiały się też tradycyjne ukraińskie dania, jak barszcz z pampuszkami.

Wszystko wskazuje na to, że Nina Kucharczuk próbowała też mieć wpływ na kształt dzisiejszej granicy polsko-ukraińskiej. To ona starała się przekonać męża, aby jej rodzinna wieś została po radzieckiej stronie.

Na posiedzeniu Rady Głównej Ukraińskiej Republiki Radzieckiej w marcu 1944 r. Chruszczow wysunął postulat utworzenia obwodu chełmskiego, który miałby należeć do ZSRR. Postulat nie znalazł jednak poparcia Józefa Stalina. Istnieje wersja mówiąca o tym, że kiedy po przejęciu Lwowa przez ZSRR, Bolesław Bierut próbował interweniować w tej sprawie u Stalina, miał usłyszeć od niego słowa "Mnie Lwowa nie żal, ale Chruszczow się nie zgadza – z nim się dogadujcie".

Nina Chruszczowa zmarła 13 sierpnia 1984, przeżywając męża o 13 lat. Pochowana została na moskiewskim Cmentarzu Nowodziewiczym. Pozostawiła po sobie spisane wspomnienia, które córka znalazła dopiero po jej śmierci. Po latach opublikował je w swojej książce poświęconej ojcu, syn Sergiej Chruszczow.

Opracował: Hubert Mróz

Grób Niny Kucharczuk w Moskwie

Nina Kucharczuk i prezydentowa USA, Jacqueline Kennedy

Nina Kucharczuk i prezydent USA, John Kennedy

Od lewej: Nina Chruszczowa, Mamie Eisenhower, Nikita Chruszczow, Dwight Eisenhower

Od prawej: Nina Kucharczuk, Shirley MacLaine, Nikita Chruszczow

Nikita Chruszczow w ukraińskiej wyszywance

4