Kubuś Fatalista i jego pa1

Kubuś Fatalista i jego pa1, Opracowania z Historii Literatury Wszelkiej

Kubuś Fatalista i jego pan- Denis Diderot

1.Narracja w „Kubusiu..”:

Diderot tworzy niezwykle nowatorską narrację. Narrator prowadzi pewną grę- wprowadza wydarzenia z udziałem bohaterów, komentuje je i jednocześnie stale podkreśla, że mogłyby się one potoczyć zupełnie inaczej, gdyby sobie tego zażyczył. Tym samym narrator jest tożsamy z autorem, reprezentuje jego stanowisko. Co ciekawe, narrator bardzo często zwraca się bezpośrednio do czytelnika-zabieg ten jest pewnym wtrąceniem spowalniającym akcję, ponadto narrator zwraca w takich momentach uwagę na to, jak czytelnik może przewidzieć dalszy przebieg akcji. Jednym z celów takiego działania jest też zaskoczenie, nagła, nieprzewidziana zmiana akcji. Wszystko to sprawia wrażenie, jakby akcja utworu była tworzona na oczach czytelnika, a narrator Diderota panuje nad nią w sposób ciekawszy niż stereotypowy narrator. Warto podkreśli, że wypowiedzi narratora mają uatrakcyjnić odbiór utworu poprzez liczne, niekonwencjonalne wtrącenia. Już w pierwszym przedstawieniu bohaterów możemy dostrzec element zaskoczenia-narrator zadaje liczne pytania, które towarzyszą czytelnikom, którzy zaczynają czytać książkę i chcą poznać bohaterów, sam odpowiada na nie krótko, w sposób mało konkretny. Występują momenty, w których narrator podejmuje wierną relację określonych wydarzeń, często popiera stanowisko bohaterów, mówiąc, że np. był świadkiem wydarzeń, o których opowiadają. Ciekawy jest także język narracji bogaty w niekonwencjonalne, bezpośrednie zwroty do czytelnika, w różnego rodzaju, często powtarzane wyrażenia (np. „pan i Kubuś znaczą coś razem nigdy osobno”), często komiczne, a czasami ironiczne. Cała narracja ma charakter pewnego rodzaju gawędy, w której pierwszoosobowy narrator staje się obserwatorem, a jednocześnie twórcą akcji.

2.Kompozycja i charakter utworu:

Cała książka opiera się na motywie podróży Kubusia i jego pana. Pan i jego sługa człapią, nie spiesząc się, konno. Sługa opowiada dla skrócenia nudów historię „swoich amorów” Ciągnie się ona aż do końca książki i jest przerywana licznymi dygresjami, anegdotami i wypadkami. Autor stale żongluje tematami, podejmuje jeden, za chwile drugi i nagle wraca do poprzedniego. Cały utwór sprawia wrażenie chaotycznego, pozbawionego ładu. Liczne wtrącenia narratora zaburzają akcję, która jest stale wstrzymywana, przedłużana bądź też dynamizowana w zależności od danego wtrącenia, czy też wypadków, które napotykają wędrowców. Ciekawy jest fakt, że autor wyszczególnia imiennie wypowiedzi poszczególnych bohaterów, które są przerywane dłuższymi kwestiami narratora. Na akcję utworu składa się podróż bohaterów, historie, które opowiadają, a także historie opowiadane przez tych, których po drodze spotkali. Czasami wydarzenia mają nieco fantastyczny, groteskowy charakter, np. koń, który nagle gna i staje pod szubienicą.

3.Tematyka:

Całość utworu wiąże się z fatalizmem Kubusia, który głosił, że wszystko co dzieje się na świecie zostało zapisane w górze. Z tym też wiąże się spojrzenie na rzeczywistość, refleksje i przekonania na temat świata Kubusia i jego pana. Kubuś uważa, że nie od nas zależy, czy możemy się zakochać, jeśli tak jest zapisane w górze to się zakochamy, jeśli nie to nie. Kubuś opowiada historię swych amorów, ale również swoich ekscesów erotycznych. Sfera erotyczna nie jest utożsamiana ze sferą uczuciową. Kubuś współżył z różnymi kobietami, podkreśla, że kobiety zawsze potrafią się ze wszystkiego wywinąć i uniknąć odpowiedzialności za tego typu zdradę z obcymi osobami. Zarówno Kubuś jak i jego pan dochodzą do wniosku, że kobiety mają dobre i złe cechy. Zdaniem Kubusia rozum to tylko urojenie-o wszystkim decyduje to, co zapisane w niebie, a rozum użycie rozumu wychodzi nam czasem na dobre, a czasem na złe. Występuje krytyka religii i duchowieństwa widoczna m. in. na przykładzie historii o ojcu Hudsonie, który jest obłudny, fałszywy i przebiegły, czy też z historii o ojcu Aniele-mnisi są obłudni, zazdrośni i zachowują się niegodnie. Kubuś odwołuje się do deizmu-zakłada, że modlitwa może mu pomoże, a może nie, zakłada istnienie wielkiej wstęgi i uważa, że być może modlitwa ma wpływ na jego życie. Ponadto występuje odwołanie do filozofii stoickiej-Kubuś uważa, że mamy się godzić z losem, bo wszystko jest zapisane w niebie, mamy uwolnić się od trosk i sprawić, byśmy się czuli dobrze. Zdaniem Kubusia ludzie rządzą zwierzętami, bo chcą komuś rozkazywać, a te są poniżej pewnej warstwy, według niego życie to ciąg przyczyn i skutków.  Ponadto każdy rodzi się po coś, w jakimś celu, w swoim czasie. Zdaniem Kubusia wolność to wartość, która nie może istnieć bez przyczyny. Ponadto natura musi istnieć, wszystko co już istnieje musi być, to co stworzyła natura ma jakiś cel. Stosunki społeczne-porównanie leniwego i głupiego konia do mieszczuch, czyli do ludzi ze wsi, którzy zrezygnowali z życia na wsi na rzecz życia miejskiego, gdzie są żebrakami, pochwała uczciwej pracy. Kubuś staje się symbolem zmian społecznych, symbolem rodzącej się Francji ludowej-zostaje podkr. ,że to on jest panem swego pana. Jego historie i niechęć do autorytetów to zapowiedź nowej epoki. Występuje też odwołanie do racjonalizmu i demokracji-za pomocą demokratycznych zasad Gosposia godzi Kubusia i pana, a Kubuś zastanawia się, czy za pomocą racjonalizmu nie można było w ten sposób zakończyć wielu wcześniejszych kłótni.

4.Relacja pan-Kubuś:

To Kubuś tak naprawdę staje się panem swego pana. W wielu sytuacjach jest mu nieposłuszny ( w książce tylko raz, a jest podkr. Że tak jest często), Kubuś podkreśla, że pan jest tak naprawdę jego niewolnikiem, a pan się z tym zgadza. Podkreślona zostaje wzajemna zależność-pan i Kubuś nie mogą istnieć osobno. Kubuś dzięki swej gadatliwości i znajomości świata ma przewagę nad panem, wie od niego więcej, przedstawia mu swoje poglądy i potrafi nim manipulować. Pan i Kubuś często reprezentują antagoniczne poglądy. Pan uważa, że czuje się wolny, z kolei Kubuś twierdzi, że nic nie może być bez przyczyny, także wolność. Pan zgadza się z panującą rzeczywistością, odbiera ją normalnie, z kolei Kubuś filozofuje, podejmuje refleksję na temat otaczającego świata, patrzy na niego krytycznie.